Srđan Šušnica
Mora se imati u vidu da je Crkva Srbije posljednji relikt bivše Jugoslavije pod kontrolom Srbije i za tu državu obavlja tri velike uloge u tzv. “srpskom svetu”.
Prva je ideološka i asimilatorska. Crkva Srbije je najsnažniji drajver ideje velike Srbije i pansrpskog nacionalizma i platforma preko koje je započeta srbizacija bosanskih, hercegovačkih i crnogorskih pravoslavaca u 19. vijeku, a danas se vrši asimilacija Crnogoraca u Srbe i Srbo-Crnogorce, te brutalna krađa i falsifikovanje crnogorske i bosansko-hercegovačke istorije, kulturno istorijskog i vjerskog naslijeđa.
Druga je paradržavna. To je državna crkva, u službi državnih interesa Srbije. Ona služi i kao obavještajno-sigurnosna platforma i kao krijumčarsko-kriminalna mreža pogodna da se zaobilaze sigurnosni aparati susjednih država, kao izvor finansiranja političkih proksija i srpskih ekstremističkih grupa u susjednim državama.
Treća uloga je viktimizacijska, gdje je crkva preuzela monopol nad srpskim žrtvama, grobovima i kostima, svima i svugdje, u cilju prikazivanja Srba kao najugroženijeg naroda na Balkanu, a tzv. “srpskog pitanja” kao neriješenog.
Država Srbija se nikada neće odreći ovakve crkve kao svog instrumenta. Nikada.
U čisto religijskom smislu, crkvu Srbije je sve teže poistovjetiti sa hrišćanskom crkvom koja se snažno i odlučno udaljila od Hristovog zavjeta i potpuno posvetila kultu kosovskog i militantnog vidovdanskog zavjeta.
Srpska crkva je mjesto rađanja jedne specijalne forme svetosavskog nacionalizma i bogomoljačkog klerikalizma koji su osvojili cijelo društvo i sve institucije države, uključujući i vojsku. Prisutna je na cijelom Zapadnom Balkanu.
Jednostavno, Srbija nije i ne može i zadugo neće biti Belgija, niti će crkva u Srbija još zadugo biti odvojena od države i postati pristojna hrišćanska crkva.
I svi susjedi Srbije trebaju da projektuju svoje realističke političke ciljeve, strategije i očekivanja sa ovim činjenicama.
I Bosna, i Kosovo, a posebno Crna Gora moraju pripremiti svoje građane da će borba za vlastitu kulturnu, identitetsku, vjersku, političku suverenost i nezavisnost od Srbije i pansrpskog i ruskog uticaja trajati decenijama i da se u tu svrhu moraju ujediniti u zajedničke regionalne inicijative, ali i što prije ući u euroatlantske zajednice.