*Iz pisma Stevana Dedijera, Zoranu Đinđiću, Republika. br.299, 2002.
Nekoliko biografskih crtica:
Stevan Dedijer, rođen u Sarajevu, BiH, 25.06.1911., od majke Milice i oca Jefte Dedijera, umro u Dubrovniku, Hrvatska, 13.06.2004. Rođeni brat nešto poznatijeg Vladimira Dedijera. Znanstvenik, naučno polje fizika, aktivan u službi USA armije od 1942 do 1945., borac, padobranac US 101 zračne divizije, aktivan učesnik Ardenske kontraofanzive, decembar 1944. – januar 1945. Poslije rata, 1949, vraća se u Jugoslaviju, 1952.-1955., direktor je u nuklearnom institutu u Beogradu, u drugoj polovici 1950-ih gubi povjerenje partije (KPJ), odlazi na rad u Dansku, a potom Švedsku. Dobitnik mnogih priznanja iz fizike, što je bilo polja njegovog naučnog interesa i rada.
(Za bosanskepoglede.com, priredio: NF)
- Aleksandar Karađorđević i Nikola Pačić su uspostavili srpsku diktaturu nad svim narodima jugoslovenskih zemalja. Novembra 1918. kao dete od sedam godina u Bosanskom Šamcu slušao sam majku Milicu Dedijer da zgranuta priča da je gledala kako “naša, srpska policija” na trgu prisiljuje Muslimane da jedu svinjetinu i slaninu.
- Decembra 1918, posle Podgoričke skupštine, počela su ubistva Crnogoraca koji su se borili za monarhiju Petrovića i slobodu Crne Gore.
- Januara 1919., general Milan Nedić, docnije šef vlade u okupiranoj Srbiji, pucao je na demonstrante na Jelačićevom trgu u Zagrebu, koji su tražili autonomiju Hrvatske.
- Godine 1922. Zika Lazić, ministar unutrašnjih poslova, pozvao me je: “Hajde, Stevice, da ispratimo našu srpsku vojsku koja ide na Kosovo da tuče Arnaute”.
- Juna 1928. majka Milica rekla je meni i braći, Vladimiru i Borivoju: “Djeco, ovo je kraj Jugoslavije. Prokleti Aleksandar je dao ubiti demokratske vođe Hrvata”. To je bilo kada je Puniša Račić, lični prijatelj Aleksandra, sa kojim je noć prije igrao pokera, ubio u skupštini braću Radić.
- Godine 1931. sekretarica Alberta Einsteina, koji je radio u zgradi matematike Princeton univerziteta, gde sam bio student teoretske fizike, dala mi je Einsteinov protest da je vlada Aleksandra, dala ubiti hrvatskog naučnika Suflaja.
- Godine 1936, kada sam postao član KPJ u New Yorku, čitao sam Proleter kojeg je urđivao Josip Broz Tito, da je Jugoslavija “tamnica naroda” što je od nje Aleksandrova vlada načinila, te je 1941. propala pod prvim udarom fašističke vojske.
- Godine 1941. čitao sam u New York Timesu da je Aleksandar Belić, predsednik SANU, potpisao proglas u kojem napada narodnooslobodilačku borbu Srba protiv nacizma.
- “Velika Srbija” je od poslanika skupštine Ante Pavelića, kako piše Svetozar Pribičević u svojoj knjizi Diktatura Kralja Aleksandra (1936.), koji je u parlamentu zagovarao samo autonomiju Hrvatske u okviru Jugoslavije, kad je vidio da Puniša Račić ubija hrvatske vođe, pretvorio u kvislinga Hitlera i Musolinija i dušmana srpskog življa u Hrvatskoj.