Image Source: Henrik Sorensen / Geti
Prevela i obradila: Amna Dumpor
Iako je za razumjevanje kvantne fizike potrebno koristiti njen prirodni jezik – matematiku – mnogi osnovni koncepti mogu postati pristupačni i čitaocu s opštim obrazovanjem koji je voljan da nesto novo nauči i uloži malo napora kako bi razumjeo tok vremena i teoriju stvarnosti.
https://youtu.be/KIxTfFovGn0http://kosovotwopointzero.com/en/serbia-has-scarcely-tried-to-escape-milosevics-poison/
Zašto opažamo vrijeme, jedna je od najvećih misterija fizike. Možda smo sada pronašli izvorište – u do sada najubjedljivijoj teoriji stvarnosti.
Michael Brooks, doktor kvantne fizike, za magazine New Scientist, piše sljedeće:
Filozof Augustin Hippo je jednom napisao da je osjećao koliko je bilo sati i prije nego što ga je netko upitao. “I danas, nakon 16 vijekova, jedva da se šta po tom pitanju promijenilo”, kaže fizičar Carlo Rovelli. “Vrijeme je možda najveća misterija. Na najosnovnijem nivou za koji trenutno znamo, malo je toga što liči na vrijeme onako kako ga mi doživljavamo.”
Proticanje vremena – jedinstveni, univerzalni protok koji nas neumitno prenosi iz prošlosti, u koju ne možemo da se vratimo, u budućnost koju ne poznajemo – možda je najfundamentalnije iskustvo našeg postojanja.
Ipak, naše najbolje teorije sugerišu da to nije stvarno. Vrijeme ne protiče. A prošlost, sadašnjost i budućnost se ne mogu razumno definisati. Ne postoji ni jedno jedino vrijeme koje može da upravlja redoslijedom događaja.
Rovelli, koji radi na Univerzitetu Aix-Marseille u Francuskoj, samo je jedan od mnogih fizičara koji traže bolji znanstveni odgovor. Kao što je i slučaj, nove znanstvene metode eksperimenata daju nadu da možemo proučiti prirodu vremena koja se sada traži više no ikada. U svemu tome, čudna realizacija se kristališe i približava samom srcu misterije. Možda ne bismo trebali biti toliko zabrinuti zbog našeg neznanja o vremenu?! Možda, na nekom nivou, vrijeme je samo to – neznanje?!
Prije jednog vijeka, Albert Ajnštajn je revolucionirao naše ideje o vremenu. Ajnštajn je tada živio u Bernu, gradu u Švicarskoj poznatom po čuvenoj astronomskoj sahat kuli Zytglogge, pored koje je u društvu svog najbližeg prijatelja Michele Besso-a, redovno prolazio na putu prema kući. Na toj dobro utabanoj ruti, njih dvojica su redovito raspravljali o znanosti i filozofiji, uključujući i prirodu vremena. Nakon jedne takve diskusije Ajnštajn je došao do iznenadne spoznaje:
“Vrijeme nije apsolutno”!
Drugim riječima, uprkos našoj zajedničkoj percepciji da je drugi uvijek drugi svugdje u svemiru, brzina kojom vrijeme protiče ovisi o tome gdje se nalazite i koliko brzo putujete.
Ajnštajn se u posveti svog prvog članka o “Posebnoj teoriji relativnosti “zahvalio svom prijatelju Besso-u. Ova teorija je po prvi put dala konceptu vremena fizički identitet kao dijelu prostornog vremena –poput tempirane tkanine na kojoj se odigravaju događaji stvarnosti.
Ajnštajn sa Michele Besso
Foto: Douglas Clark, quotingeinstein.blogspot.com
Ajnštajn nikada nije rekao: “Stvarnost je samo iluzija, iako veoma istrajna”. Ova misao se može se pripisati Michele Besso-u, švajcarsko-italijanskom inžinjeru i bliskom prijatelju Ajnštajna tokom njegovih godina rada u švajcarskoj Federalnoj Politehničkoj Industriji u Cirihu, a kasnije u patentnoj kancelariji u Bernu. Besso je upoznao Ajnštajna sa radovima fizičara i filozofa Ernsta Mach-a, koji su u velikoj mjeri uticali na Ajnštajna i njegov naučni rad.
Vezani Članci:
https://www.scientificamerican.com/article/quantum-physics-may-be-even-spookier-than-you-think/