Naslovnica – Mahmut Abas, lider PLO: “Hitler je ubijao Hebreje samo zato što su se bavili lihvarstvom i novcem”.
Ehud Yaari – FIKRA FORUM.
(Ehud Yaari is a Lafer International Fellow at The Washington Institute).
(https://www.washingtoninstitute.org/policy-analysis/abbas-and-khazar-claim-separating-myth-fact)
12. 9. 2023.
Predsjedavajući Palestinske uprave Mahmud Abas javno je iznio dugo odbačenu historijsku tvrdnju koja se koristi u negiranju prava Izraela na postojanje, pravo koje je njegov prethodnik Jaser Arafat, priznao kao ključnu komponentu sporazuma iz Osla prije trideset godina.
U govoru 24. augusta 2023. na sesiji Revolucionarnog vijeću Fataha, održanoj u Ramallahu, Abas je ustvrdio da Hebreji Aškenazi, čiji su preci predvodili cionističku akciju za uspostavljanje hebrejske države, nisu potomci drevnih hebrejskih plemena, djece Izraela iz Starog zavjeta i da stoga – nemaju pravo na sporno zemlju (na državu).
Takođe je uztvrdio da je Hitler ubijao Hebreje “samo stoga, što su se bavili lihvarstvom i novcem”.
Abas je usvojio akademski opovrgnutu teoriju da su evropski Hebreji potekli prije jednog milenijuma iz Hazarskog carstva, koje se nalazi u suvremenoj jugoistočnoj Evropi, o čijoj kraljevskoj dinastiji i aristokratiji se izvještava, prema srednjovjekovnim izvorima, da su se preobratili na neki oblik judaizma.
“Istina koju treba da razjasnimo svijetu je da evropski Hebreji nisu Semiti. Oni nemaju nikakve veze sa semitizmom”, izjavio je Abas. “Priča je počela 900. godine nove ere, u Hazarskom kraljevstvu na Kaspijskom moru. To je bilo tatarsko kraljevstvo koje je prešlo na judaizam. [u 11. vijeku] ovo carstvo je propalo, a svo njegovo stanovništvo je pobjeglo na sjever i na zapad. Otišli su u Rusiju i zapadnu i istočnu Evropu. Tamo su se razširili preci Hebreja Aškenaza.”
Pokretanje ovog pitanja signalizira da Abas odustaje od Arafatovog pisma izraelskom premijeru Isaku Rabinu od 9. septembra 1993, upućenog četiri dana prije ceremonije potpisivanja Sporazuma o uzajamnom priznanju, u Bijeloj kući, i da pojačava retoriku kako bi delegitimizirao samu suštinu hebrejskih veza sa Svetom zemljom.
U Arafatovom pismu se navodi da „PLO priznaje pravo države Izrael da postoji u miru i sigurnosti… PLO potvrđuje da oni članovi Palestinske deklaracije [iz 1968.] koji negiraju pravo Izraela na postojanje, i odredbe koje su nedosljedne sa obavezama iz ovog pisma, sada nisu operativne i više ne važe.”
Abasove tvrdnje nisu nove – one imaju pogubnu historiju; zato je odvajanje mita od činjenica, kada su u pitanju Hazari, ključno za delegitimiziranje ove tvrdnje.
Abas pogrešno navodi činjenice o hazarskom carstvu: Hazari nisu bili Tatari – bili su turski narod, a njihovo preobraćenje se dogodilo, prema većini historičara, negdje između 740. i 865. godine.
Abasov premijer, Muhamed Štajeh, također je “profulao” nekoliko stoljeća kada je 26. juna 2021. izjavio:
„Sadašnji Jevreji su hazarski Hebreji, koji su prešli na judaizam u 6. vijeku.
Ali, s onu stranu historijskih netačnosti o samoj hazarskoj dinastiji, obje izjave su proizvod novijeg i opasnog trenda, na tragu oživljava slučaj koji je pokojni sirijski predsjednik Hafez al Asad, ponudio kao “argument” protiv hebrejske države.
Ovakve tvrdnje slijede brojni arapski pisaci; objavili su niz priloga u proteklih pet decenija u kojima su aškenaske zajednice identificiraju kao hazarske izbjeglice nakon uništenja Hazarskog kaganata od strane kijevskog princa Svjatoslava oko 965. n.e.
Promoviranje ovog narativa nije samo napor palestinskih i sirijskih političara; mnogi egipatski, saudijski i libanonski intelektualci takođe su bili privučeni narativom koji lišava savremene Hebreje predsrednjovjekovne hebrejske loze i historije koja ih povezuje sa zemljom. Knjige koje se bave ovom temom i dalje su u prodaji širom regiona, a te “teorije” su široko dostupne i na internetu.
Ovaj pristup je duboko ukorijenjen u široko popularnoj temi sovjetskog (ruskog) antisemitizma, koji preovladava u mnogim institucijama u kojima su studirali brojni arabski intelektualci. U državi u kojoj je historija postala podčinjena vladajućoj ideologiji, sovjetski historičari su preobraćenje Hazara prikazali kao poniženje Rusa, kao otrov na tradicionalne ruske vrijednosti i uvjerenja i kao izvor korupciju u društvu.
U poznatom članku objavljenom u Pravdi (1951.) pod pseudonimom „Ivanov“, za koji se pretpostavlja da je ga je pisao sam J. V. Staljin, iznesen je argument da bi bilo „sramotno“ prihvatiti da je hebrejsko carstvo upravljalo ogromnim područjem između Kaspijskog mora i Crnog mora prije pojave ranih ruskih prinčeva. To potom postaje “službeno tumačenje Hazara”, a danas je to miks opasnog miješanja sa suvremenim optužbama za „hebrejsku nacionalističku zavjeru“.
Abas se upoznao sa ovim koncepcijama dok je pisao svoj doktorat, kojim negira holokaust, u Moskvi, dvadeset godina kasnije.
U praksi su takve tvrdnje povezivale rusku hebrejsku zajednicu s prošlošću, koju je država smatrala nedostojnom, neplemenitom, neruskom itd, pa su čak i danas, prigušena ozbiljna akademska iztraživanja na ovu temu. Zabranjena su izkopavanja na hazarskim lokalitetima, a ono što je do tada bilo nađeno, pohranjeno je u muzejskim podrumima i nikada nije bilo izloženo i stavljeno na uvid javnosti. (…)
Glavna hazarska tvrđava Sarkel potopljena je ispod vještačkog jezera na rijeci Don. A trku za otkrivanjem legendarne hazarske prijestolnice Itil za koju se vjeruje da se nalazi negdje u delti Volge (ili je pod vodom rastućeg nivoa Kaspijskog mora) sada uglavnom vode „nezvanični“ arheološki timovi.
U međuvremenu, velike količine artefakata iz grobova (Kurgana) krijumčare se u zapadnu Evropu za privatne kolekcije.
Neke nenaučne publikacije hebrejskih pisaca također su imale značajan utjecaj u promoviranju stava da Aškenazi imaju turske, a ne hebrejske korijene. Najvažniji među njima je i dalje Trinaesto pleme Arthura Koestlera (1976), a u novije vrijeme i u manjoj mjeri i Šlomo Sandov Izmišljeni hebrejski narod (2008.).
U arapskom svijetu, a posebno među Palestincima, ove kontroverzne publikacije su percipirane kao priznanje među nekim Hebrejima, da argument ima “objektivnu” težinu.
Ali, sa akademskog stanovišta, teorija da je evropsko hebrejstvo izdanak preobraćenih Hazara, više puta je odbačena sveobuhvatnim genetskim studijama, kao i lingvističkim iztraživanjima.
Što se tiče veze između Hazara i judaizma, historijska dokumentacija prati tok Hebreja (ne turskog porijekla) iz Bizantijskog carstva u tolerantne oblasti Hazara, zbog vjerskih progona. A što se tiče preobraćenja, najveći proučavalac rane ruske istorije, pokojni Omeljan Pritzak, iz Ukrajine, došao je do zaključka, da se preobratilo između 30 – 40.000 Hazara, ne više.
(…)
Arheološki dokazi koji povezuju Hazare sa judaizmom su izuzetno tanki. Osim nekoliko nadgrobnih spomenika sa otiscima Menore u Kerču, na Krimu i na Tamanskom poluostrvu, u hazarskim oblastima nisu pronađeni nikakvi tragovi Hebreja. Porijeklo kovanica pronađenih u Švedskoj s riječima “Nema Boga osim Alaha i Mojsije je njegov izaslanik”, koje se koriste za povezivanje Hazara s koncepcijom judaizma, još uvijek je pod raspravom među akademicima.
Umjesto toga, glavni izvor veze između Hazara i judaizma, potiče iz srednjovjekovnih dokumenata koji potiču izvan hazarskih zemalja. Uvaženi historičari – posebno profesori Moshe Gil i Saul Stampfer, smatraju da cijela srednjovjekovna literatura o navodnoj masovnoj konverziji, kako hebrejski dokumenti tako i izvještaji muslimanskih putnika, odražava nepotvrđene izmišljene tradicije i fantazije, a ne stvarnost.
Naravno, postoje i oni koji ukazuju na značajan broj dokaza da su neki Hazari odabrali prakticirati oblik judaizma. A s druge strane opet, nema sumnje, da su muslimani bili većina u Itilu i da su činili glavnu vojnu snagu kagana.
Tako se priča, koja oduzima dah, o Hazarskom carstvu, i koja je hranila maštu generacija Hebreja, u potrazi za (historijski utemeljenog) modela suvereniteta, a koja je, s druge strane, izazvala bijesno ogorčenje u Rusiji, ponovo koristi kao političko oružje tj. pseudohistorijsko objašnjenje, zašto Izrael ne bi trebao postojati.
Nažalost, u samom Izraelu, historijske nijanse ovog naroda se ne uče ni u školama ni na akademiji. A u arabskom svijetu, mitovi koji okružuju Hazare koriste se da bi se naglasilo, kako je napisao jedan saudijski kolumnista, da “Arabi i Hebreji, nisu rođaci” i da “današnji Hebreji, nemaju nikakve veze s Abrahamom”.
U međuvremenu, pouka trenutne epizode s Abasom trebala bi biti da je potrebno više iztraživanja, e da bi se osvjetlilo ovo poluzaboravljeno poglavlje historije i kako bi se opovrgle takve tvrdnje. Potrebno je još izkopavanja zajedno sa novim pogledom na ono što je već izkopano. Samo historijski utemeljene činjenice mogu pomoći da se Hazari uklone iz sjene misterije i antisemitizma i smjeste u ispravan historijski kontekst. Ali kakva god da je historijska istina, Hazari nisu povezani sa trenutnim sukobom.
Abas je odlučio da laje ispod pogrešnog drveta.
(Za bosanskepoglede.com priredio – N. F.)