Mladen Stilinović, Napad na moju umjetnost, 1977.
Nihad Filipović
SRBIZAM, KOMUNIZAM I TURKOFOBIJA
Ali vratimo se komunistima i toj komunističkoj kolektivističkoj matrici koja, poput kakva imaginarnog duhovnog cunamija, povalja svako logičko mišljenje u glavama receptora. Vratimo se tim naširoko usvojenim stereotipima o komunističkom idealu pravednog, slobodnog i jednakog. Da li je doista taj famozni komunizam bio bolji, dapače – najbolji od mogućih svjetova? Da li su to bila pravedna društva? Da li su ljudi (i narodi) zaista bili slobodni i jednaki (pravno) u tim društvima? Zašto je za nas važno pravilno se duhovno pozicionirati u procjeni komunističkog perioda naše prošlosti? I specifično, jer o Bošnjacima govorimo, gdje su Bošnjaci u komunističkom svemiru?
Jer, bez precizne procjene duhovnog značaja tog perioda i onoga što je naslijeđe tog vremena u našem načinu mišljenja, mi u startu bivamo hendikepirani i, slikovito kazano, sami sebi vezujemo ruke u pristupu otvorenim pitanjima novog historijskog vremena u kakvom smo se našli nakon pada komunizma, nakon raspada Jugoslavije i nakon agresije na Republiku Bosnu i Hercegovinu i genocidnog rata povedenog protiv bosanskih ljudi, specifično Bošnjaka kao glavne, ciljane žrtve tog rata.
A činjenica je da je u nas, u tom domenu, prisutna ideološka pometenost, lutanje i ne snalaženje, koje se manifestira, na jednoj strani, kao naglašeno nekritičko jugo-nostalgičarenje, bolesno glorificiranje ideja kolektivističkog komunizma i nedemokratskog modela državne organizacije, potpuno izvan historijskog konteksta veličanje Josipa Broza Tita i titoističke varijacije komunizma u praksi, a što se sve skupa onda, na drugoj strani, očituje, kao naglašeni anti-zapadnjački posebno anti-američki osjećaj, kao prezir prema slobodnim društvima i vrijednostima na kojima počivaju ta društva, kao prezir prema pravnoj državi, individualističkom, građanskom konceptu i idejama, (koje naši ljudi u prosjeku i ne razumiju), gdje se ničice pada na koljena pred nezdravim kolektivističkim klero-nacionalističkim idejama, gdje se idolizira vođa, lider, otac nacije i slične manifestacije infantline političke svijesti.
Iskustvo kazuje, komunistički sistemi u istočnoj Evropi, u Jugoslaviji i u svijetu, gdje god su se instalirali, pokazali su se kao historijski promašaj. Ekonomije, kako su je komunisti poimali i nastojali u praksi razvijati, su bile Potemkinova sela – privid, opsjena, iluzija, fantazija i teška (12) glupost i nasilje nad ljudima. Što se tiče političkog sistema i stanja ukupne slobode, bila su to diktature, od prve one sovjetske do posljednje, šta ja znam, one kubanske ili bilo koje druge. Pokazalo se da ti sistemi jedino i mogu funkcionirati u uvjetima diktature, a je li se za makar i za jotu proširio prostor slobode, sistem nužno dolazi u krizu i u krajnjem pada. Primjer kojem svjedočimo u Kini gdje su, polazeći od drevne kineske mudrosti – Nije važno koje je boje mačka, važno je da lovi miševe, kineski komunisti zahvaljujući upornosti Den Ksiao Pinga, usvojili tržišnu ekonomiju, ali su u političkoj sferi nastavili sa praksom političke diktature komunističke partije, koja ne dozvoljava konkurenciju političkih ideja na “tržištu” politike, jeste izuzetak, koji funkcionira, najprije zato što, u širem, kulturološkom spektru posmatrano, to je model koji je na tragu historijskog iskustva kineskog naroda sa despotijama i da kažem patrijarhalnom i centralističkom organizacijom društva, dalje, zato jer je ekonomska osnovica sa koje se u Kini startalo sa tržišnim modelom privrede bila jako niska, pa kinesko ekonomija i njihov bruto nacionalni dohodak, zahvaljujući toj “maci što uspješno lovi miševe”, iz godine u godinu bilježi enorman rast, a kinesko društvo prolazi fazu dramatičnog povećanja životnog standarda građana. Iz tih razloga, plus sveprisutna partijska stega i kontrola u svim manifestacijama života, gdje medijska kontrola, od tradicionalnih medija – štampa, televizija, izdavaštvo, do internet i tzv. društvenih mreža, drži taj model funkcionirajući.
Međutim, logičko mišljenje, a i historijsko iskustvo sa komunizmom nam ukazuju na neodrživost modela slobode u ekonomiji, a neslobode u društvenoj nadgradnji. Tako da, kada-tada i u Kini će se morati otvoriti pitanje reforme političkog sistema, a to je onda trenutak kada se otvara prostor slobode u društvenoj nadgradnji, i sljedstveno, trenutak kada jednopartijski monopol nužno pada. Pitanje je samo, kako, mirno demokratskom transformacijom, dijalogom u okvirima etabliranog pravnog reda ili nasiljem i uz krvi na ulicama.
——————————————————-
(12) U godinama 1958 – 1962, u Kini je, prema ideji predsjednika Mao Ce Tunga, vođena kampanja trijebljena vrabaca. Veliki lider je došao na ideju da su vrabci, pored muha, komaraca i miševa, glavne štetočine i krivci za pobačaje kineske poljoprivrede. Centralni komitet Komunističke partije je o tome raspravljao, utvrđena je politika, na teren proslijeđena direktiva do zadnjeg partijskog aparatčika, te je povedena kampanja protiv vrabaca; svi su se digli na akciju trijebljena vrabaca: đaci, studenti, radnici, seljaci. Toliko su ih istrijebili da su ih poslije morali uvoziti iz Rusije, jer su se namnožili kojekakvi insekti i crvi, te su tada komunisti zaključili da treba vrabce ponovo uvesti u kinesku ekonomiju, ne bi li se stabilizirala poljoprivredna proizvodnja.
——————————————————-
Što se nas u Jugoslaviji ticalo, model samoupravnog socijalizma, tamo negdje od 1970-ih kada se uvodi u praksu, imao je neke tragove “socijalizma sa ljudskim licem”, ali sve skupa, i taj se model pokazao neodrživom, nefunkcionalnom maštarijom ideološkog uma. I pošto jugoslavenski komunizam i društvo nisu uspjeli razviti snage koje bi oslobodile prostor potreban za istinski reformski zaokret, što bi značilo kako otvaranje za slobodno funkcioniranja tržišne ekonomije (kapitalizam), tako i otvaranje za slobodnu “utakmicu” na tržištu političkih ideja (pluralizam), a obzirom na krhku ideološku konstrukciju na kojoj je Jugoslavija počivala: manjak slobode, kolektivistička svijest, diktatura i politička represija, što sve skupa nije ostavljalo niti dozvoljavalo prostor za istinsku duhovnu emancipaciju naroda na zasadima liberalnog (slobodnog) mišljenja, to je onda, u uvjetima evropskog historijskog toka u kojem se i Jugoslavija našla 1980-tih i početkom 1990-ih, a to je pad komunizma na istoku evropskog kontinenta i politički povratak kompletnog istočnoevropskog komunističkog bloka država, na pred-komunističko stanje, tj. povratak na kapitalizam, na tržišnu ekonomiju i politički pluralizam, to je dakle tada, iz tih razloga, u Jugoslaviji, u ideološki ispražnjenom političkom prostoru, umjesto snaga istinskog humanističkog oslobađanja, došlo do povampirenja demonskog nacionalizma nesposobnog za konstruktivnu politiku dijaloga u okvirima pravne države. Taj uzročno-posljedični tok pokrenut je velikosrbskom akcijom koja je krenula iz Saveza komunista Srbije i nacionalističkom odbrambenom reakcijom, koja je takođe krenula iz republičkih i pokrajinskih jugoslavenskih komunističkih partijskih organizacija.
Dakle, sa promjenama u evropskoj strateškoj paradigmi, Jugoslavija, kao dio evropskog historijskog toka, transnacionalni projekt i strateški interes velikih sila političkog zapada, gubi na značaju i to ne samo kao geostrateška projekcija rečenih sila, nego gubi na značaju i u historijskoj procjeni interesa njenih naroda, onako kako je inteligencija tih naroda, kao “proizvođač” političke i opće-kulturološke duhovnosti to implementirala i razvila u narodnom duhu. U taj historijski tok, komunistička Jugoslavija, budući je počivala na utopijskoj ideologiji, diktaturi i političkoj represiji, riječju na neslobodi maskiranoj idejom etno i kulturološke bliskosti njenih naroda, upada sa stanovništvom nepripremljenim za demokratsku tranziciju i politički dogovor o izgradnji odnosa u Novom vremenu, na zasadima tradicije prava i pravne države.
U takvoj situaciji, buđenje etno-nacionalizma 1980-ih i početkom 1990-ih, direktna je posljedica diktature i represije kojom se vladalo društvom u obje Jugoslavije, i u onoj karađorđevićevskoj i kasnije, za komunizma u Jugoslaviji.
Tako da je sva ta jugo-nostaligičarska pomama kojoj svjedočimo u bh. medijima, ta titoističke reminiscencije na zlatno doba bratstva i jedinstva, doba pravednih vladara i srećnog naroda itd., više u sferi psihološkog nego u sferi činjeničnog. Ustvari, taj period naše prošlosti, u neposrednoj je vezi sa krvavim ratovima u postupku “miniranja” Jugoslavije, jer Tito i jugoslavenski komunizam, usprkos monopolističkoj svemoći, a može se kazati i podršci jugoslavenskih naroda, koje su represijom i ideološkim uniformisanjem mišljenja, doveli u stanje kolektivne opijenosti komunističkom utopijom, NISU stvorili demokratski ambijent i institucije u kojem bi bilo moguće slobodno, bez posljedica, izražavati i u istinskom demokratskom dijalogu, u okvirima institucija sistema, dakle pravne države, tražiti rješenja.
Taj sistem je, kako primjećuje Noel Malcolm u Predgovoru njegove knjige “Povijest Bosne”, “proizveo onaj tip političara manipulatora koji nastupa sa pozicija moći”; (čiji je tipičan predstavnik bio novi srbski Tito, Slobodan Milošević).
Sa stajališta ekonomije, taj je sistem funkcionirao na pozajmljeno vrijeme; slično kao kada država i društvo upadnu u tzv. dužničko ropstvo, pa nisu u stanju stvarati novu vrijednost potrebnu za održanje života i vraćanje duga, tako je i komunistička jugoslavenska ekonomija funkcionirala na kreditnim pozajmicama i diktatu političkog uma umjesto ekonomske logike. Rezultat je u konačnici bio (13) ekonomski kolaps. A kud’ ćeš zahvalniji mediji za političku demagogiju od osiromašenog, razočaranog i medijskom propagandom izmanipulisanog naroda.
——————————————————
(13) Ne kriza, nego baš kolaps. Ekonomske krize su kapitalistički fenomen. Komunistička ekonomija ne upada u krizu; ona, kada se slože prilike, nužno kolapsira, jer izvan modela diktature i ne može opstati.
——————————————————
Vezani članci:
http://bosanskipogledi.com/2018/09/05/prepoznavanje-bosnjastva-1/
http://bosanskipogledi.com/2018/09/10/prepoznavanje-bosnjastva-2/
http://bosanskipogledi.com/2018/09/24/prepoznavanje-bosnjastva-3/
http://bosanskipogledi.com/2018/10/02/prepoznavanje-bosnjastva-4/
http://bosanskipogledi.com/2018/10/08/prepoznavanje-bosnjastva-5/
http://bosanskipogledi.com/2018/10/17/prepoznavanje-bosnjastva-6/